XIII. DEATH
NHÀ MỒ TÂY NGUYÊN
"Cái chết tiến đến trước bất kì ai, ở mọi độ tuổi, mọi địa vị xã hội nào. Cái chết không phải là một kẻ cuồng sát, hắn là một người đi thanh lọc thế giới. Với biểu tượng bông hồng trắng trên lá cờ đen, hắn muốn mọi người biết nhiệm vụ này của hắn. Để một ngày mới lại tới (bình minh đằng xa), thế giới này sẽ sạch sẽ hơn, những kết thúc sẽ mở ra những khởi đầu mới sạch sẽ và mạnh mẽ hơn."
(kiến giải hình ảnh Rider Waite Tarot)
Người Tây Nguyên nói chung quan niệm: chết nghĩa là bắt đầu một cuộc sống mới ở một thế giới khác –thế giới của linh hồn, ở đó cuộc sống cũng không khác gì thế giới trần tục. Sau khi chôn cất người đã qua đời, chỉ khi nào lễ bỏ mả được tổ chức xong thì hồn ma mới thực sự trở về với tổ tiên, ông bà, để bắt đầu một “cuộc sống” mới ở thế giới bên kia. Nhà mồ được xây trùm trên nấm mộ và là trung tâm của lễ bỏ mả. Nhà Mồ, và Tượng Mồ, là mảng đặc sắc của văn hóa cổ truyền Tây Nguyên (Nam Trung bộ, Việt Nam). Tập trung ở các dân tộc Ba na, Ê đê, Gia rai, Mnông, Xơ Đăng. Khi quan sát tượng mồ với muôn hình, muôn dạng bao quanh lấy ngôi nhà mồ tại khu nghĩa địa, người xem không có cảm giác sợ hãi, cách biệt với thế giới tượng mồ, mà còn cảm nhận được những sinh hoạt quen thuộc vẫn tồn tại và diễn ra hàng ngày trong môi trường sống của đồng bào dân tộc Tây Nguyên, từ người đi lấy nước, người khóc, người chia cơm lam, người đánh trống…; trừ tượng ôm mặt ở tư thế tĩnh còn hầu hết các bức tượng mồ đều diễn tả các trạng thái động của con người. Tất cả nhằm đem lại cảm giác gần gũi giữa người sống và người chết thông qua thế giới tượng mồ, đồng thời làm tan biến sự sợ hãi của người sống đối với một thế giới khác biệt
Cái chết là kết thúc, nhưng cái chết cũng không chỉ là kết thúc, cái chết còn là sự mở đầu. Nhà mồ được xây dựng trên niềm tin về một cõi khác bắt đầu sau khi họ lìa cõi này. Lá bài này cũng vậy. Đây không chỉ là lá bài của sự kết thúc mà còn là của sự khởi đầu. Một khởi đầu hoàn toàn mới sau những dai dẳng dằn xé. Cái Chết cũng như sự sống, là bất diệt. Vậy nên ta nên đón nhận với tâm thế cởi mở. Cái chết đến với tất cả mọi người, mọi tầng lớp. Cái chết nếu không dọn dẹp đi những cái cũ thì những thứ mới mẻ sẽ không tìm được đường bước vào cuộc đời này. Lá bài này là sự thay đổi, từ không biết thành biết, từ không cam tâm thành chấp nhận, từ trạng thái này sang trạng thái khác.
- Thay đổi
- Chấp nhận
- Kết thúc, bắt đầu mới
| HOUSE OF THE DEAD - TAY NGUYEN |
People in the Central Highlands of Vietnam generally believe that death means starting a new life in another world - the world of spirits, where life is no different from the mundane world. After burying the deceased, only when the burial ceremony is completed will the spirit of the dead can really return to the ancestors, to start a new "life" in the afterlife. The Grave houses is built over the grave and is the center of the burial ceremony. The Grave houses, and the Statues of grave house, are a unique piece of the traditional culture of the People from Central Highlands Vietnam (South Central Coast, Vietnam). Mainly in the ethnic groups of people: Ba Na, Ede, Giarai, Mnong, Xo Dang. When observing these statues with various shapes and forms surrounding the grave house in the cemetery, we do not have a feeling of fear and isolation. On the contrary, we can see the daily life activities of ethnic minorities in the Central Highlands Vietnam being carried out: such as people going to collect water, people crying, people sharing rice, people beating drums...; Except some statues with their hands embrace their face in a static position, most statues depict dynamic human states. All to bring a sense of closeness between the living human and the dead by these Statues of grave house, and at the same time dispelling human's fear for world of the dead.
Death is the end, but it is not only the end, but also a new beginning. Grave houses are built on the belief of another realm will begin after human leave this material realm. So is this card. This is not only a card of the end but also of the beginning. A whole new beginning after endless torment. Death, just like life, is immortal. So we should accept it with an open mind. Death comes to everyone, to every society. If death does not clear the old, the new will not find its way into this life. This card is the change, from not knowing to knowing, from unwillingness to accepting, from one state to another.
- Change
- Acceptance
- Ending for New begining